Zo overleef je de eerste maanden als kersverse mama

Als je pas bevallen bent heb je veel steun nodig uit je omgeving. Een partner, een familielid, een goede vriend of vriendin,… De bevalling is zowel fysiek als psychisch een ingrijpende gebeurtenis, en de eerste maanden staat je leven sowieso op zijn kop. Laat je dus met liefde en zorg omringen! Wat volgens mij nog onvoldoende belicht wordt, is dat je je ook door professionals kan laten helpen. Natuurlijk, niemand kan de knuffels van je partner vervangen, en ook de babbels met je beste vriendin zijn onevenaarbaar. Maar toch kan je door het inschakelen van de juiste professionele hulp die pittige eerste maanden nog net iets makkelijker laten verlopen. Schakel zeker deze 4 professionals in:

1. Kraamzorg

Wat is kraamzorg?

Ik koos ervoor om kraamzorg aan te vragen. Als je kraamzorg aanvraagt, kan je op zelfgekozen tijdstippen en op een zelfgekozen frequentie extra ondersteuning thuis krijgen. Je kan kraamzorg een beetje vergelijken met het systeem van de dienstencheques, alleen is dit specifiek toegespitst op de noden van de pas bevallen vrouw. Bij mij kwam er in de eerste drie maanden na de bevalling éénmaal in de week iemand helpen, telkens voor een blok van vier uur. De kraamzorg bestaat uit huishoudelijke taken, zoals de was en strijk doen, een gezonde maaltijd klaarmaken, naar de winkel gaan, of een snelle schoonmaak doen. Daarnaast kan je ook baby-specifieke taken laten doen. Denk maar aan je baby wegen, je baby verzorgen, of even oppassen terwijl jij een douche neemt. Maar je mag ook psychologische steun verwachten: een luisterend oor of een schouderklopje kunnen van tijd tot tijd echt deugd doen.

Wordt het allemaal wat zwaar, maar ben je nog niet bevallen? Je kan vanaf drie maanden voor de uitgerekende bevallingsdatum al kraamhulp inschakelen. Met zware wasmanden staan sleuren is dus nergens voor nodig.

Een lijst met erkende organisaties voor kraamhulp in België vind je hier.

Wat is kraamzorg niet?

Je kan niet verwachten dat de kraamzorg zich alleen bezighoudt met poetsen. Poetstaken mogen ze wel uitvoeren, maar het mag niet meer dan de helft van de tijd in beslag nemen. Strijken valt niet onder poetsen. Wil je alleen poetshulp, dan raad ik aan om gebruik te maken van dienstencheques.

Waarom een aanrader?

Ik vond dat mijn kraamzorgster haar werk uitstekend deed! Ze hielp niet alleen met het huishouden, maar zorgde ook voor praktische ondersteuning, zoals babyspullen in mekaar steken, of kraambezoek voorbereiden. Daarnaast gaf ze ook goede tips voor het verzorgen van de baby, of voor producten die van pas konden komen. Door gebruik te maken van kraamhulp, heb ik veel extra tijd gekregen om samen met mijn man te genieten van de baby, en leuke dingen te doen. En tijd is juist heel kostbaar in de eerste levensmaanden van je baby.

Je kan steeds je aanvraag annuleren, of na verloop van tijd beslissen dat kraamzorg overbodig is. De schrik om ‘aan iets vast te zitten’ is dus zeker niet nodig. Ik weet dat sommige mensen het een raar idee vinden om ‘iemand vreemd’ in hun huis te laten rondlopen. Geloof me, na een uurtje ben je het al gewoon, en na een tijdje is de kraamhulp een welkom en bekend gezicht!

Financieel is het aanvragen van kraamhulp ook erg voordelig. Je betaalt afhankelijk van je inkomen maximum €9 per uur, en de ziekteverzekering betaalt hier een substantieel deel van terug. Ik kreeg bijvoorbeeld €4 per uur terugbetaald. Check zeker bij je eigen ziekteverzekering hoeveel er wordt terugbetaald, en op hoeveel uur je recht hebt.

2. Vroedvrouw

Wat doet een vroedvrouw?

Een vroedvrouw kan je zowel voor, tijdens als na de bevalling bijstaan. In België gebeuren de meeste bevallingen in het ziekenhuis, en werken er veel vroedvrouwen op de materniteit. Toch kan je ook gebruik maken van de expertise van een vroedvrouw als je ontslagen bent uit het ziekenhuis.

Een vroedvrouw volgt je verder op, controleert of je herstel voorspoedig verloopt, en volgt de ontwikkeling van de baby van nabij. Je kan met al je vragen bij hem of haar terecht. Als je verder moet herstellen na medische ingrepen tijdens de bevalling, of als je borstvoeding wilt geven zijn vroedvrouwen extra aan te bevelen. Verschillende vroedvrouwen hebben ook een opleiding tot lactatiekundige gevolgd. Ook zijn vroedvrouwen extra attent op psychosociale problemen na de bevalling. Zo krijg je snel op een laagdrempelige manier hulp, bijvoorbeeld als je een postnatale depressie dreigt te ontwikkelen.

Een lijst met zelfstandige vroedvrouwen in België vind je hier.

Raadpleeg je ziekteverzekering voor meer informatie omtrent terugbetalingen van de prestaties van de vroedvrouw.

Opmerking: Ik zocht een genderneutrale term voor het beroep van vroedvrouw, maar vond dit niet meteen. Een vroedvrouw betekent zoveel als ‘wijze vrouw’. Vroedkundige zou een alternatief kunnen zijn, maar betekent dan ‘kundige in de wijsheid’ in plaats van ‘wijze vrouw’. Toen ik tijdens mijn zwangerschap in het ziekenhuis lag voor hyperemesis, stelde een mannelijke ‘vroedkundige’ zich ook voor als vroedvrouw.

Wat doet een vroedvrouw niet?

Soms denken mensen dat een vroedvrouw komt controleren of je het allemaal wel goed doet met de baby. Dat is allerminst de bedoeling. Vroedvrouwen zijn geen controlemechanisme van de overheid, maar zijn professionals die het beste met jou voorhebben. Ze willen dat jij je goed voelt, en volgen de baby op jouw vraag op.

Waarom een aanrader?

Ik vond de overgang van de materniteit naar mijn eigen huis een grote stap. Van dag en nacht iemand tot je beschikking te hebben naar volledig op jezelf aangewezen zijn, is voor veel mensen een niet te onderschatten overgang. Ik weet nog dat ik de laatste uren in het ziekenhuis nog allerlei zaken aan het vragen of verifiëren was. Mijn baby doet dit, is dat normaal? Hoe vaak moet je dat doen? Doen we dit op de juiste manier? Het was een geruststellend idee dat er de volgende dagen nog steeds iemand mijn vragen zou kunnen beantwoorden.

Na verloop van tijd zag ik de vroedvrouw minder vaak, maar was de opvolging nog steeds erg handig en geruststellend. Zo kon ik met medische vragen over de baby bij haar terecht, en was ze een extra steun op dagen waarop de borstvoeding minder makkelijk leek te gaan. In tegenstelling tot wat je zou denken is borstvoeding niets iets dat ‘vanzelf’ gaat, en kan advies van een expert een grote hulp zijn.

3. Kinesitherapeut

Wat doet een kinesitherapeut?

Een kinesitherapeut (of in Nederland: fysiotherapeut) is de geschikte persoon om je voor te bereiden op de bevalling, en er daarna zo goed mogelijk van te herstellen. Ik ging er zelf al op voorhand heen om een aantal technieken aan te leren die de pijn kunnen verlichten tijdens de arbeid, en om op een juiste manier te leren persen. Ja, er bestaat een juiste en een foute manier. Hoe beter je dit doet, hoe minder schade er achteraf hersteld moet worden.

Een paar weken na de bevalling, na goedkeuring van de gynaecoloog, ging ik aan de slag om twee zaken aan te pakken die elke vrouw zou moeten aanpakken: versteviging van de bekkenbodemspier en versteviging van je core in het algemeen. Tenzij je via een keizersnede bent bevallen, heeft je bekkenbodemspier heel wat te verduren gekregen tijdens de bevalling. Om later problemen te voorkomen, is het aangewezen om die opnieuw goed te trainen. Doe dit zeker voor je gaat rondlopen en springen, anders kan je de situatie nog verergeren. Ook is het belangrijk om je buikspieren op de juiste manier te trainen. Je kinesitherapeut zal je de juiste oefeningen aanleren om je lichaam zo goed mogelijk te doen herstellen.

Consulteer een kinesitherapeut die gespecialiseerd is in perinatale kinesitherapie. Gespecialiseerde kinesitherapeuten in je buurt vind je terug op de website van bicap. Enkel kinesitherapeuten die jaarlijks voldoende bijscholingen en congressen bijwonen specifiek rond perinatale en pelvische kinesitherapie, mogen op deze lijst staan. Zo ben je zeker dat je kinesitherapeut de nodige knowhow heeft!

Je krijgt met een voorschrift van een arts (bijvoorbeeld een gynaecoloog) een aantal sessies terugbetaald. Raadpleeg je ziekenfonds voor meer informatie.

Wat doet een kinesitherapeut niet?

Je gaat niet naar een kinesitherapeut om een perfect afgetraind lijf te krijgen waar geen spoor van een zwangerschap op te zien is. Vaak laat een zwangerschap toch op één of andere manier zijn sporen na. Op je huid, op de weegschaal, op je algemene morfologie,… Je lichaam is nooit bedoeld geweest om heel je leven hetzelfde te blijven. Je lichaam heeft een ongelofelijke transitie meegemaakt, en een volledig mens van vlees en bloed geproduceerd. Dat lichaam van je verdient respect. Een goede kinesitherapeut zal je niet in een keurslijf dwingen, maar zal je wel helpen om je weer goed in je vel te voelen, en pijnlijke of potentieel problematische situaties te verbeteren.

Waarom een aanrader?

Ik had zelf op voorhand de impact van de postnatale kinesitherapie onmogelijk kunnen overschatten. Na de bevalling schrok ik hoeveel kracht en conditie ik had verloren. Snel even mijn man te voet inhalen? Dit lukte me niet meer. Een doos bovenaan in de kast plaatsen? Een tot mislukken gedoemde operatie. Dankzij de oefeningen bij de kinesitherapeut herwon ik relatief snel mijn kracht, conditie, en verbeterde mijn algemene fysieke toestand zienderogen.

Vergeet niet dat je volledige lichaam verandert door een zwangerschap. Je ribben zetten uit, je heupen gaan anders zitten, je bindweefsels verslappen,… Dit alles pakt de kinesitherapeut aan. Ook problemen zoals een diastase (wijkende buikspieren) kan een kinesitherapeut opmerken en behandelen. Een onbehandelde diastase kan op verschillende vlakken problemen opleveren. Kortom, voor je algemene fysieke toestand te verbeteren is een kinesitherapeut de aangewezen persoon.

Daarnaast is het extreem belangrijk dat je je bekkenbodemspier weer verstevigt. Dit onderwerp is vaak nog een taboe, maar het is niet normaal dat je incontinent bent nadat je een kind hebt gekregen. Reclame wil ons tegenwoordig doen geloven dat urineverlies de normaalste zaak van de wereld is. Dat is het niet! Verslapte bekkenbodemspieren zijn zeer normaal (en zelfs noodzakelijk voor een vlotte bevalling), maar horen na verloop van tijd weer stevig te zijn. Ook als je nu geen problemen hebt, is het toch belangrijk om de juiste bekkenbodemspieroefeningen te doen. Met het ouder worden verslapt je bekkenbodem sowieso een stukje, en dan kunnen er plots wel problemen de kop op steken. Veroordeel jezelf niet tot een leven in pampers, ga naar de kinesitherapeut. Ook voor je seksuele beleving is het belangrijk dat je aandacht besteedt aan je bekkenbodemspieren. Een bevalling is een fase van je reproductieve leven, niet het trieste eindpunt.

4. Kapper

Misschien is dit een vreemde eend in de bijt, maar toch vind ik dat de kapper een plaats in dit lijstje verdient. Ik moet niet uitleggen wat een kapper doet, maar misschien wel waarom dit iemand is die je best consulteert na je bevalling.

Neen, ik ben niet één van die vrouwen die vindt dat je je haar verplicht moet afknippen nadat je moeder bent geworden. Je mag dit natuurlijk doen uit praktische overwegingen, maar ik raad de kapper voor een volledig andere reden aan. Tijdens je zwangerschap en na de bevalling verandert er heel wat in je hormonale huishouding. Dit kan een effect hebben op je haar. Vermeld altijd aan de kapper dat je pas bevallen bent. Zo krijg je geen zwaar uitgedunde coupe, die daarna nog veel van haar pluimen verliest.

Photo by Zach Lucero on Unsplash

Een week na mijn bevalling ging mijn man naar de kapper, en kwam niet alleen terug met een fris kapsel, maar ook met een afspraak voor mij. Zijn redenering: in de zware kraamweken kan je gerust eens een verwenmomentje voor jezelf gebruiken. Vaak heb je de neiging om alles in het teken van de baby te plaatsen, en schuif je je eigen behoeften naar achteren. Een kappersbezoekje kan dan net even dat momentje van zelfzorg zijn dat je nodig had.

Tip: geef je borstvoeding? Probeer dan om samen met je partner een afspraak te maken. Begin met jouw haar, en als de baby nood zou hebben aan een voedingsmoment, kan de kapper je partner er tussenin nemen. Zo heb je geen stress op de kappersstoel door een hongerige huilende baby.

Wanneer regelen?

Behalve de kapper, raad ik aan om de ondersteunende diensten ruim voor je bevallingsdatum aan te vragen. Idealiter regel je dit alles op 6 maanden zwangerschap. Zo ben je zeker dat je geholpen kunt worden op de momenten die voor jou nodig zijn, of sta je bovenaan de wachtlijst op het moment dat je bijna moet bevallen.

Veel succes aan alle zwangere of pas bevallen vrouwen!