Welk huwelijkscontract kiezen? Advies voor mijn lezers

Bij het kiezen van een huwelijkscontract komen zowel praktische als emotionele overwegingen kijken. Het is in principe een juridisch document, maar bij veel mensen raakt het kiezen van het geschikte huwelijkscontract toch een gevoelige snaar. Het doet ons namelijk actief nadenken over twee situaties waar we niet naar uitkijken, maar waarvan we zeker zijn dan één scenario ons te beurt zal vallen.

Scenario 1: scheiden
Scenario 2: sterven

Kiezen huwelijkscontract: advies voor mijn lezers

Vooraleer je verder gaat met lezen wil ik je graag meegeven dat ik geen juridische achtergrond heb. Ik ben psycholoog en wetenschappelijk onderzoeker, geen juridisch expert. Maar ik ben wél ervaringsdeskundige. De laatste jaren krijg ik vaak de vraag van vrienden of kennissen hoe ik mijn huwelijkscontract heb gekozen. Veel mensen vinden wel gemakkelijk informatie op internet over de verschillende mogelijkheden, maar missen de ervaring van iemand die het keuzeproces ook doorlopen heeft.

Ik sta erom bekend om goed na te denken over dergelijke kwesties, om me goed te laten informeren, en om lak te hebben aan stereotype rolverdelingen. Zo komt het dat dames die gesteld zijn op hun financiële onafhankelijkheid en het beste willen voor zichzelf en hun partner vaak bij mij komen aankloppen om advies.

Wat ik ze dan meegeef vertel ik graag in deze blogpost. Het is dus mijn subjectieve kijk op het huwelijkscontract, zoals ik het zou vertellen tegen een vriendin.

Scheiden of sterven

Als we kiezen voor een huwelijk doen we dat met de hoop of overtuiging dat we een lang en gelukkig leven samen zullen zijn. Alleen laat de praktijk ons zien dat heel wat getrouwde koppels ook weer uit mekaar gaan. Dat zijn natuurlijk die andere koppels, en niet wij, maar laten we onszelf niet boven de statistieken plaatsen. Het is zeer verstandig om ook na te denken over dit minder gelukkige scenario, en te bedenken wat we in een dergelijke situatie zouden wensen.

Als je meer gelukt hebt, blijf je voor de rest van je leven met je echtgenoot samen. Maar dan nog zal per definitie één van jullie een eind maken aan dit levend verbond. Ook dit is geen leuke gedachte, maar we moeten dit in rekening brengen bij het kiezen van een huwelijkscontract.

Plaats je wensen op papier

Toen mijn man en ik moesten nadenken over een huwelijkscontract, besloten we om onze wensen op papier te plaatsen, en daarna het huwelijkscontract te kiezen dat hier het beste bij aansloot. Onze specifiekere wensen zouden we aan de notaris voorleggen, en ons hierin laten adviseren.

Concreet komt het nadenken over je wensen op de volgende 3 vragen neer:

1. Hoe wil je je dagelijkse financiën regelen?
2. Hoe wil je uit elkaar gaan?
3. Hoe moet je vermogen verdeeld worden als je sterft?

1. Hoe wil je je dagelijkse financiën regelen?

De meeste mensen wonen al een tijdje samen voor ze besluiten om in het huwelijksbootje te stappen. Jullie hebben dus waarschijnlijk al een dagelijkse financiële regeling. Denk na of je die regeling zo wilt houden.

Mijn man en ik hadden een eigen rekening waarop we ons loon lieten storten, en schreven elke maand een deel over naar de gemeenschappelijke rekening om samen van te leven. Wat we dan nog over hadden konden we op onze zichtrekening houden voor persoonlijke uitgaven. In de praktijk komt dit vaak neer op uitgaven voor het werk (die dan ook op die rekening worden terugbetaald), of cadeautjes die we voor elkaar kochten. Je kan moeilijk een cadeau voor iemand kopen en dan zeggen: “bedank ook maar jezelf hoor, want jij hebt de helft betaald.” Wat we niet op de gemeenschappelijke rekening plaatsten of reserveerden voor persoonlijke uitgaven, schreven we standaard over naar onze spaarrekening. Wij wilden deze financiële regeling ook tijdens ons huwelijk zo houden, en namen dit mee in overweging bij het kiezen van een huwelijkscontract.

Het is belangrijk om hier over na te denken voor je trouwt. Wil je nog over eigen geld beschikken? Wil je alles delen? Wat moet er gebeuren als één van jullie beslist om minder of niet meer te werken?

2. Hoe wil je uit elkaar gaan?

Nadenken over hoe je uit elkaar wilt gaan, gaat het best als je nog goed overeen komt. Doe hier je voordeel mee, nu jullie nog niet verblind worden door haat of verdriet. Geldkwesties brengen het lelijkste in een mens naar boven, dus wees deze situatie voor door op voorhand duidelijke afspraken te maken. Behoudt elk zijn deel? Wordt onbetaalde arbeid (zoals zorgtaken) ook in rekening gebracht? Wordt heel jullie vermogen op een hoop gegooid en door twee gedeeld? Denk hier goed over na!

3. Hoe moet je vermogen verdeeld worden als je sterft?

Veel mensen denken dat dit standaard geregeld wordt, maar niks is minder waard. Je kan verschillende clausules in je huwelijkscontract toevoegen over dit onderwerp. Mijn advies is om na te denken over verschillende scenario’s. Wat als je kinderen hebt? Wat als je geen kinderen hebt? Wie moeten je erfgenamen zijn? En wil je dat je partner jullie huis in volledige eigendom erft, of is alleen het vruchtgebruik (= er mogen blijven wonen zonder de woning ook volledig in waarde te bezitten) voldoende? Besef ook dat aan verschillende scenario’s verschillende successietarieven (= wat je aan de overheid moet betalen op het geërfde bedrag) gekoppeld zijn. De beste optie is om na te denken over wat je graag zou willen, en je ook te laten informeren door een notaris over de voor- en de nadelen van verschillende keuzes. Zo kan je een goede afweging maken.

Als je over al die zaken hebt nagedacht, kom je goed beslagen ten ijs om het best passende huwelijksstelsel te kiezen. Ik overloop eventjes de verschillende opties met bijhorende consequenties als je uit elkaar gaat, en geef ook telkens mijn opinie mee.

Photo by Ben Rosett on Unsplash

De verschillende huwelijksstelsels

Er bestaan drie verschillende huwelijksstelsels:

1. Gemeenschap van goederen
2. Wettelijk stelsel
3. Scheiding van goederen

Welk huwelijksstelsel je kiest hangt af van je eigen situatie en voorkeuren. Een korte test kun je doen via deze infographic. Voor een uitgebreider advies lees je best verder.

1. Gemeenschap van goederen

Gemeenschap van goederen houdt in dat alles wat je voor je huwelijk verworven hebt en alles wat je tijdens je huwelijk verworven hebt, gemeenschappelijk bezit wordt. Al het geld op de rekeningen die je bezit, alsook je eigendommen zijn dus eigenlijk ook van je partner.

Vroeger was dit het standaard huwelijksstelsel. Als je trouwde zonder huwelijkscontract bij de notaris, viel je standaard onder deze regeling. Nu heb je een huwelijkscontract nodig als je voor dit huwelijksstelsel wilt kiezen.

Ik ga eerlijk zijn: ik vind dit een bijzonder oninteressante optie. Mensen die voor dit stelsel kiezen doen dit vaak vanuit het romantische idee dat alles wat van hen is ook van de ander is. Romantisch, maar ook naïef. De kans is groot dat jouw ouders in der tijd onder dit huwelijksstelsel zijn getrouwd (want het was vroeger standaard), en als je ouders intussen gescheiden zijn zal je beamen: it ain’t pretty. Dit huwelijksstelsel vraagt om discussies, harde onderhandelingen, en pijnlijke situaties als je uit elkaar gaat. Tot zover het romantische idee.

Heb jij het huis waarin jullie wonen geërfd van je ouders, en wil je scheiden omdat je partner meer minnaressen heeft dan jij schoenen in je kast? Zeg maar dag aan de helft van je huis. En wat als jij keihard werkt om een mooi spaarpotje bijeen te sparen, en je partner houdt van gokken en drinken? De schulden van jouw partner zijn ook jouw schulden. Als je uit mekaar gaat mag je de put dus helpen opvullen. Welcome to hell.

Mijn advies

Het mag duidelijk zijn: dit huwelijksstelsel zou ik persoonlijk iedereen afraden.

Zeker doen als…

Zeker doen als je een lange en pijnlijke scheiding wilt doormaken, en graag de financiële put van een ander dicht na de scheiding.

2. Het wettelijk stelsel

Het wettelijk stelsel houdt in dat alles wat je voor het huwelijk hebt vergaard van jou is, en alles wat je tijdens het huwelijk vergaart van jullie samen is. Alleen als je een geregistreerde gift krijgt, staat dit ook na het huwelijk op de naam van de persoon aan wie de gift geschonken werd.

Het heet het wettelijk stelsel omdat dit tegenwoordig het standaard huwelijksstelsel is. Als je dus niks bij de notaris laat vastleggen in een huwelijkscontract, val je automatisch onder dit stelsel.

Het wettelijk stelsel is het vaakst ‘gekozen’ stelsel omdat mensen standaard onder dit stelsel vallen. Je ziet dat ik aanhalingstekens plaats bij het woord ‘gekozen’. Dit komt omdat ik vind dat mensen er vaak niet bewust voor kiezen, maar er gemakshalve instappen. Mijn advies is om hier goed over na te denken, zelfs als de staat dit als de standaard regeling beschouwt.

Ik vind dat je goed merkt dat dit stelsel het leven in geroepen werd met het klassieke kostwinnersmodel in het achterhoofd, waarin je bijna vanzelfsprekend voor kinderen kiest. Ook als je met de notaris gaat praten, zal dit daarom het vaakst geadviseerde huwelijksstelsel zijn. Het gaat er vanuit dat je met twee (loontrekkend) gaat werken, dat je ongeveer evenveel verdient, dat je op een bepaald moment kinderen krijgt, dat waarschijnlijk één van de partners deeltijds of niet meer werkt om voor de kinderen te zorgen, en dat de andere partner zorgt voor het inkomen. In praktijk gaat men er vanuit dat (veelal) de vrouw op een bepaald moment meer thuis is om voor de kinderen te zorgen, en dat het daarom goed is dat het geld dat de man binnenbrengt dan van beide partners is. Zo komt de vrouw niet zonder geld te vallen, en als je beslist om uit elkaar te gaan heeft de vrouw ook aanspraak op het spaarpotje dat tijdens het huwelijk werd opgebouwd.

Als de notaris uitleg geeft over dit stelsel zal je merken dat er meestal naar de vrouw wordt gekeken als het gaat over ‘thuisblijven voor de kinderen.’ Ik kon het niet nalaten om daar fijntjes aan toe te voegen: “of omgekeerd.” Ik vind dit zeker geen slecht huwelijksstelsel, want het biedt zekerheid aan de thuisblijvende persoon, of die nu man of vrouw is. Maar het is wat mij betreft redelijk simplistisch.

Als één van jullie een zelfstandig beroep uitoefent, is dit zeker niet het beste huwelijksstelsel. Als één van de partners schulden maakt met de zaak, zijn die schulden ook meteen voor de echtgenoot. Bescherm jezelf en jullie privébezittingen en kies voor het stelsel met scheiding van goederen. De notaris zal dit ook adviseren als je vertelt dat je een zelfstandig beroep uitoefent of dit in de toekomst wilt uitoefenen.

Naast dit voor de hand liggende bezwaar, zie ik ook nog andere nadelen aan dit huwelijksstelsel. Het bevoordeelt namelijk enorm de persoon die veel heeft meegekregen van de ouders, en het benadeelt de persoon die veel inbrengt door arbeid. Stel dat jouw aanstaande echtgenoot financieel geluk heeft gehad met het gezin waarin hij geboren werd, en dat hij een aanzienlijk bedrag kreeg van zijn ouders via schenking of via erfenis. En stel nu dat hij daarom niet van plan is om nog veel extra inkomen te verwerven via arbeid, maar dat jij wel keihard werkt om jouw aandeel in de uitgaven gelijk te kunnen houden met zijn aandeel. Op een dag kom je thuis van een dag hard werken en vind je een andere deerne in zijn bed. Als je uit mekaar gaat mag hij zijn volledige aandeel houden (want: voor het huwelijk vergaard), maar mag jij wel de helft van jouw zuurverdiende centjes afdragen. Zeer pijnlijk.

Mijn advies

Het wettelijk stelsel kan een prima huwelijksstelsel zijn, maar denk goed na over de consequenties van dit stelsel. Ik zou het vooral aanraden voor personen die loontrekkend zijn die elk ongeveer een even groot deel voor het huwelijk vergaard hadden.

Zeker doen als…

Zeker doen als je zekerheid wilt hebben over een gemeenschappelijk inkomen als één van jullie minder gaat werken.

3. Scheiding van goederen

Scheiding van goederen houdt in dat alles wat je voor het huwelijk hebt vergaard van jou is, en alles wat je tijdens het huwelijk vergaard hebt ook van jou is. In theorie is er niks gemeenschappelijk, maar in de praktijk kan je prima gedeeld bezit hebben. Alleen heet dit dan in vaktermen geen ‘gemeenschappelijk’ bezit, maar ‘onverdeeld’ bezit. ’t Is maar dat je het weet. “Hé schat, vergeet je de kaart van onze onverdeelde rekening niet als je naar de Colruyt gaat?”

Trouwen onder scheiding van goederen is zeer interessant als je een zelfstandig beroep uitoefent, of als je andere carrière-aspiraties hebt dan je partner. Mijn voorbeeld van de ene partner die heel veel heeft geërfd, en de andere partner die veel meer verdiende door arbeid is ideaal om het nut van dit huwelijksstelsel te illustreren. Als dit koppel uit mekaar gaat behoudt de ene partner gewoon de schenking of erfenis van zijn ouders, en de andere partner behoudt het deel dat hij vergaard heeft uit inkomen.

Als je graag je eigen inkomsten gescheiden houdt van die van je partner, is dit het ideale huwelijksstelsel. Het gevaar bij dit huwelijksstelsel is dat je als ‘thuisblijvende’ partner minder controle hebt over de financiën. De werkende partner brengt dan het geld binnen, en het geld dat niet op een gemeenschappelijke/onverdeelde rekening staat, blijft ook van die partner. Als je echt een gemene partner hebt, kan die jou zelfs zonder inkomen zetten. Ik raad aan om zo’n gemene partner niet te trouwen. Als je inkomen ongelijk is doordat je afgesproken hebt dat de ene persoon kostwinner is en de andere persoon onbetaalde arbeid zoals zorgtaken verricht, doe je er het best aan om hier duidelijke afspraken over te maken. Je kan bijvoorbeeld prima afspreken dat de kostwinner een groot deel (of bijna het volledige) loon overmaakt op de gemeenschappelijke rekening, zodat jullie als gezin daarvan kunnen leven, en je eventueel met het overschot toch een spaarpotje aanlegt. Zolang jullie als gehuwd koppel overeenkomen, is er geen enkel probleem.

Mijn advies

Persoonlijk vind ik de scheiding van goederen een heel goed huwelijksstelsel omdat je hierin te allen tijde baas blijft over je eigen financiën. Ik zou het daarom veel mensen aanraden, en in het bijzonder de financieel onafhankelijke vrouw of man. En wil je het huis bij wijze van uitzondering toch gemeenschappelijk bezit maken, dan is dit prima mogelijk met een extra clausule in het huwelijkscontract. Ook mogelijke problemen zoals een partner die zonder inkomen valt, zijn hierin niet onoverkomelijk, mits je hier goede afspraken rond maakt. Wil je echter 100% zeker zijn van het gedeelde geld, dan doe je er beter aan om voor het wettelijk stelsel te kiezen.

Zeker doen als…

Zeker doen als jullie graag de controle over je eigen financiën houden, en je in geval van scheiding jouw eigen vergaarde deel terug wilt.

Jouw ideale huwelijkscontract

Jouw ideale huwelijkscontract is waarschijnlijk niet hetzelfde als mijn ideaal huwelijkscontract of het huwelijkscontract van je collega. Het is daarom belangrijk om goed na te denken wat het beste bij jouw situatie past. Ga ook niet zonder nadenken voor het wettelijk stelsel omdat dit nu eenmaal automatisch zo is. Als je voor het wettelijk stelsel gaat, laat dat dan een bewuste keuze zijn.

Houd er rekening mee dat het opstellen van een huwelijkscontract ook een kost met zich meebrengt Hoeveel dit precies is hangt af van de notaris, maar voorzie toch een bedrag tussen de €500 en de €1000.

De rol van de notaris

In bovengenoemde scenario’s ging ik voor het gemak uit van twee personen zonder kinderen uit eerdere relaties. Uiteraard kunnen gezinssituaties veel complexer zijn, en is het belangrijk om dergelijke factoren in rekening te brengen bij het kiezen van een huwelijksstelsel. De notaris is de best geplaatste persoon om je hierbij advies te geven.

Let wel, laat de notaris een informatieverstrekkende en een adviesgevende rol innemen, maar blijf zelf wel in de sturende functie staan. De notaris kent alle mogelijkheden en alle extra clausules, en kan goed advies geven als je zelf weet wat je wilt. Ben je van plan om zonder kinderen door het leven te gaan, en wil je dat je partner alles erft? De notaris weet raad. Wil je dat je pas op het moment dat één van jullie sterft beslist wordt hoe de erfenis verdeeld wordt? De notaris weet raad. Wil je in geval van scheiding je erfenis veilig stellen? De notaris weet raad.

Maar de notaris kan pas raad geven als jij goed weet wat je wilt. Zoniet zal je bijna altijd het advies krijgen om onder het wettelijk stelsel te trouwen, tenzij je een zelfstandige beroepsactiviteit uitvoert. Maar je kan wel heel goede redenen hebben om ook als loontrekkende een contract met scheiding van goederen te willen! Sta daarom eerst goed stil bij wat je wil, en laat de notaris op basis van die wensen advies geven.

Een huwelijkscontract kiezen: niet romantisch?

Nadenken over een huwelijkscontract vinden veel mensen niet romantisch. Maar dit vind ik onzin. Nadenken over een huwelijkscontract vind ik net wél romantisch! Het toont aan dat je in goede verstandhouding verder wilt met elkaar, wat er ook gebeurt in jullie relatie. Dit is toch ontzettend mooi? Je denkt na over wat er gebeurt in geval van scheiden of overlijden, juist omdat je mekaar wilt beschermen, en het beste wilt voor jullie toekomstige verstandhouding. Van mekaar afscheid moeten nemen of uit elkaar gaan is al pijnlijk genoeg, zonder dat daar de zorgen van een verkeerd gekozen huwelijkscontract bij komen kijken.

Voor welk huwelijkscontract heb jij gekozen? En wat gaf daarbij de doorslag?

Zoek je nog prachtige bruisschoenen? Neem dan zeker een kijkje op de webshop met bruidsschoenen van Trouwschoendames. Je vindt er een prachtige collectie trouwschoenen die je ook nog na de grote dag kunt dragen.

Photo by Benjaminrobyn Jespersen on Unsplash