Supersperma gezocht

Disclaimer
Een ietwat ongebruikelijk artikel op Work in Heels: het gaat niet over werken en al zeker niet over high heels. Maar ik probeer op mijn blog ook aandacht te geven aan onderwerpen die delicaat zijn en waarop er nog een zeker taboe rust. Zeker als dit onderwerpen zijn waar mijn lezers van wakker liggen. Eén van mijn lezers benaderde mij over dit onderwerp, en vroeg zich af of zijn verhaal als kandidaat-spermadonor geen plaats kon krijgen op dit platform. Het is een maatschappelijk fenomeen dat meer en meer mensen te maken krijgen met vruchtbaarheidsproblemen, en dergelijke thema’s verdienen volgens mij de nodige aandacht en discussie. Ik draag dit artikel daarom op aan alle wensouders, (kandidaat) spermadonoren, en in het bijzonder aan mijn lezer die mij aanzette om zijn verhaal te brengen.

Bewust voor kinderen kiezen

Kinderen krijgen is veel meer dan vroeger het geval was, een bewuste keuze geworden. En ook al zijn er nog steeds normatieve verwachtingen, de evidentie dat je als koppel na een tijd automatisch een kind krijgt is zeker minder aanwezig. Enerzijds is er een grotere keuzemogelijkheid over de invulling van het leven (en daarbinnen ook de mogelijkheid om dit kinderloos in te vullen), en anderzijds zijn er ook meer vruchtbaarheidsproblemen. Dit laatste hangt voor een deel samen met de hoge scholingsgraad van de bevolking, waardoor een kinderwens vaker naar achteren geschoven wordt.

Gelukkig is er voor de personen met een niet vervulde kinderwens steeds meer medische kennis voorhanden om de vruchtbaarheidsproblemen het hoofd te bieden. Garanties zijn er natuurlijk nooit, maar kansen des te meer.

Donorsperma als optie

Naast de verschillende mogelijke vruchtbaarheidsbehandelingen die een bevruchting van de eicel door de zaadcel van de partner pogen te bewerkstelligen, kan je ook beroep doen op genetisch materiaal dat niet het jouwe of dat van je partner is. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk om beroep te doen op donorsperma.

Dit kan nodig zijn bij een slechte zaadkwaliteit, bij een sterilisatie die niet herroepbaar is, of bij de afwezigheid van een mannelijke partner. Natuurlijk ga je niet over één nacht ijs bij de keuze van de spermadonor. Als je ervoor kiest om beroep te doen op een spermabank ken je de donor niet persoonlijk, en vertrouw je op het ziekenhuis dat ze alleen sperma van goede kwaliteit aanbieden.

Sperma met kwaliteitskeuring

Maar wat is goede kwaliteit? Er zijn uiteraard objectieve factoren, zoals het aantal zaadcellen en de bewegelijkheid hiervan. En ‘goed’ sperma heeft ook de test op ziekteverwekkers als HIV met glans doorstaan.

Maar naast die klinische indicators heeft ook het DNA van een levensecht persoon wat in de pap te brokken (excusez-moi le mot) . En wat is ‘goed’ DNA? Een veel moeilijkere vraag. De meeste mensen zullen het er over eens zijn dat gekende dragers van ernstige erfelijke ziektes niet in aanmerking komen om sperma te doneren. Dat is potentieel leed voor het toekomstige kind dat makkelijk kan vermeden worden. Maar kan daarom alleen ‘perfect’ DNA in aanmerking komen, als je er al vanuit gaat dat dat bestaat?

Bij mijn weten ‘mankeert’ iedereen wel iets. Er is geen familie waar alleen perfect (mentaal en fysiek) gezonde mensen voorkomen, en dat is misschien maar goed ook. Het wordt anders nogal griezelig. En hoewel ziektes meestal een samenspel zijn van genetische en omgevingsfactoren, kunnen we toch stellen dat geen enkel menselijk genoom vrij is van kleine ‘onregelmatigheden’.

De troebele grens

Als wensouder droom je natuurlijk van een ‘relatief’ gezond kind, en lig je niet wakker van het feit dat de spermadonor misschien wel een gen doorgeeft dat overdadige aanmaak van oorsmeer stimuleert. Maar waar trek je de grens? Dat is een hele moeilijke vraag, en we komen automatisch uit op het gebied van de ethiek. We willen niet de kant van de eugenetica opgaan, en we willen ook niet achteloos met potentieel leven omgaan.

Sommige mensen vinden dat de selectie alleen mag gaan tot de uitsluiting van zware erfelijke ziektes. Anderen vinden dat je ook kan selecteren op sociale en uiterlijke kenmerken van de donor. Dit gebeurt meestal om een gelijkenis te creëren met de wensvader. Nog anderen vinden dat je elk risico moet uitsluiten. Een eenduidig antwoord bestaat niet, maar we zijn ons als mens wel verplicht om onszelf die vraag te stellen.

Een getuigenis

Laatst was ik met een man in gesprek over dit thema, en hij vertelde me dat hij kandidaat-spermadonor was. Echter, zijn verzoek tot donatie werd afgewezen. Zijn verhaal gaf mij inspiratie voor het schrijven van dit artikel. Ik laat hem zelf aan het woord:

“Ongeveer twee jaar geleden besloot ik mij aan te melden als spermadonor. Als ik op deze manier iemand van dienst zou kunnen zijn, is dit maar een kleine moeite, dacht ik. Maar helpen bleek meer energie te vragen dan aanvankelijk gedacht. Het werd ‘snel’ duidelijk dat dat helpen en solidair zijn niet zo vanzelfsprekend is. Na het versturen van een mailtje naar een ziekenhuis in Gent met de vraag naar hoe ik mij kon aandienen als donor kreeg ik een mail met een formulier toegestuurd. Dit formulier polste naar het profiel van de kandidaat donor alsook naar de medische achtergrondgegevens.

Medische gegevens:

• Ben je gezond:
• Ben je ooit langdurig ziek geweest:
• Zo ja, voor welke ziekte:
• Ben je ooit langdurig in behandeling geweest:
• Zo ja, voor welke reden:
• Heb je ooit lange tijd medicatie gebruikt:
• Zo ja, welke:
• Zijn er genetische afwijkingen bij u/in uw familie:
• Zijn er gehandicapte kinderen in uw familie:
• Heb je reeds operaties gehad:
• Heb je allergieën:
• Hoe is uw zicht: (bijziend, verziend, normaal,…)
• Zijn er hartproblemen bij u/in uw familie:
• Zijn er andere fysische afwijkingen bij u/in uw familie:

Fenotype

• Ras:
• Moedertaal:
• Kleur ogen:
• Kleur wenkbrauwen:
• Kleur haar:
• Haar vorm: (krullend, stijl,…)
• Haar type: (fijn, normaal, dik)
• Kleur haar als kind:
• Kleur baard:
• Huidtype:
• Gewicht (kg):
• Lengte (m):
• Bloedgroep:
• Lichaamsbouw:
• Draag je een bril/lenzen:
• Zo ja, vanaf welke leeftijd:
• Ben je linkshandig of rechtshandig?
• Schoenmaat:
• Kledingmaat: (small, medium, large,…)

Studies

• Middelbare studies:
• Hogere studies:
• Eventuele voortgezette studies:
• Studies voor de toekomst:
• Nog student of werk je al?
• Wat is uw huidige hoogste diploma:
• Wat is uw huidig werk:
• Beschrijf uw studies of uw werk kort:
• Welke bijkomende talen spreek je:

Verder werd er nog gepolst naar familiale gegevens (gelijkaardige gegevens zoals hierboven over uw kinderen, vader en moeder). Ik ben een gezonde man, en het enige wat ik kon meegeven in mijn profiel was dat ik een lichte vorm van scoliose heb (= een zijwaartse verkromming van de rug) en dat dit genetisch bepaald is. Ik heb hier verder geen last van en dit kan ook prima worden opgevangen door kinesitherapie.

Ik kreeg echter volgend antwoord:

Beste X,

 Na overleg met de beheerder van de weefselbank werd beslist de aanvraag niet te weerhouden.
Wij danken U voor de interesse in het kandidaat donorschap alsook uw aanvraag bij ons. 

 Met vriendelijke groeten
Anoniempje

Bij mijn vraag naar meer details over de procedures en reden van weigering gingen er weken voorbij. Ik kreeg uiteindelijk telefoon van het hoofd van het Medisch Laboratorium. Echt veel wijzer werd ik hier niet uit. Mijn profiel kwam niet overeen met hoe het in hun beleid stond neergeschreven. Niks meer, niks minder. Ook toen ik vroeg naar hoe dit profiel er dan uitzag, kreeg ik geen antwoord. Hij ging mijn vragen meenemen naar het ethisch team. Ik heb hier nooit meer iets van gehoord.

Ik kreeg oprecht een gevoel van afwijzing. Waarom zijn ze niet geïnteresseerd in mijn profiel? Mijn DNA is niet gewenst. Het komt niet in aanmerking om te doneren. Het voelde alsof ik moest smeken om mijn sperma toe te laten. Uiteindelijk deel je heel veel persoonlijke gegevens. Ik lig er niet wakker van maar ik had wel serieuze vragen over de ethische kant van deze zaak. Is scoliose werkelijk de enige reden waarom ze mijn profiel niet weerhouden? Kunnen we het als maatschappij maken om zo kritisch te zijn? Dit neigt voor mijn gevoel naar eugenetica.”

Hoe kritisch willen we zijn?

Zoals je kunt lezen stelde ook deze man zich de vraag naar hoe ver we kunnen selecteren op gezond sperma. Is het uitsluiten van aandoeningen die belastend kunnen zijn voor het kind niet voldoende? Moeten we werkelijk streven naar supersperma?  Of houden we het antwoord tussen die twee uitersten? En waar trekken we de grens dan precies? Je kan met gelijk wie een kind maken zonder je daar ooit voor te hoeven verantwoorden, maar als je sperma wilt doneren is men (terecht!) heel wat kritischer. Alleen moeten we voor onszelf nagaan: hoe kritisch willen we zijn?

Wie meer wil weten over spermadonatie kan terecht op de website van de Maakbare Mens.

Wat is jouw mening hierover? Vind je de selectie hoe hij nu bestaat te streng? Of vind je dat we toch moeten streven naar supersperma? En bestaat supersperma wel? En hoe definieer je die dan? Ik ben benieuwd naar jullie reacties!

Bron afbeeldingen: Unsplash en Pixabay