Onrechtvaardig: hierdoor kunnen papa’s niet voor hun pasgeboren baby zorgen in België

Zoals ik eerder aankondigde, zijn mijn man en ik heel blij dat we binnenkort een baby mogen verwelkomen. Wij hebben hier in volle overtuiging en met heel ons hart voor gekozen, en bereiden ons volop voor op de komst van dit kindje. Eén zaak die we daarbij moeten regelen, is de zorg voor dat kleine wezentje in de eerste maanden. Logisch en makkelijk, denk je. Je bent als kersverse ouder immers thuis om te wennen aan dit nieuwe leven, en alle taken die hierbij komen kijken. Dat klopt. Voor de moeder althans. De vader moet het met 10 dagen vaderschapsverlof met heel wat minder stellen.

Omdat wij het heel belangrijk vinden dat we de zorg samen opnemen, en beiden vanaf de start een band met ons kind willen opbouwen, willen we samen de eerste maanden met deze baby thuis zijn. Omdat het nogal pover gesteld is met het vaderschapsverlof, zoeken we dus naar een andere oplossing. Gelukkig bestaat er iets als ouderschapsverlof. Of toch niet?

Geen recht op ouderschapsverlof

Dat blijkt in de praktijk niet zo simpel te zijn. Ondanks dat mijn man en zijn werkgever samen een goede regeling wilden treffen, mag mijn man van de overheid geen ouderschapsverlof opnemen. De reden: na 7 jaar bij dezelfde werkgever te werken, was het tijd om een job te zoeken die beter paste bij wat hij op dat moment in zijn leven wou doen. Zo’n job vond hij, en hij werkt sinds dit jaar bij een nieuwe werkgever. En dat vormt blijkbaar een probleem. Je moet als ouder minstens 12 maanden bij dezelfde werkgever gewerkt hebben, om recht te hebben op ouderschapsverlof. Zelfs als je nieuwe werkgever akkoord gaat met je aanvraag tot ouderschapsverlof, weigert de RVA je het ouderschapsverlof toe te kennen.

Ouderschapsverlof: te weinig anciënniteit

De RVA vermeldt duidelijk op de website dat je in de privésector minstens 12 maanden bij dezelfde werkgever moet gewerkt hebben, en dat binnen een periode van 15 maanden. Als je dus verandert van job terwijl je vrouw zwanger is, ben je eraan voor de moeite. Waarom deze voorwaarde bestaat, begrijp ik niet goed. Is dit om werkgevers niet in een lastige positie te brengen? Maar zelfs als de werkgever expliciet aangeeft akkoord te gaan met deze werkonderbreking, heb je geen recht op ouderschapsverlof. Wat kan zo belangrijk zijn dat je vaders weigert om tijd met hun kind door te brengen na de geboorte?

Ik vind dit persoonlijk heel erg, en deze maatregel staat in schril contrast met alle mooie woorden die vanuit de overheid worden gebezigd om de zogenaamde gelijke kansen voor mannen en vrouwen centraal te zetten. Vrouwen hebben weliswaar ook geen recht op ouderschapsverlof als ze minder dan een jaar bij dezelfde werkgever werken, maar zij kunnen tenminste nog die drie maanden bij hun baby zijn. Vaders mogen het idee van ‘maanden’ vergeten, en mogen alleen in dagen tellen.

Het is overigens ook discriminerend naar mensen met een laag inkomen. Waar mensen die financieel een ruime buffer hebben, ervoor kunnen kiezen om eventueel onbetaald verlof te nemen, is die mogelijkheid er niet voor mensen die moeite moeten doen om de eindjes aan mekaar te knopen. Het is pompen of verzuipen. En dit gaat dan ten koste van de tijd met de baby.

Het bestaan van deze anciënniteitsvoorwaarde vind ik echt een slag in het gezicht van alle mannen die op deze manier hun verantwoordelijkheid willen opnemen, en er alles aan willen doen om in die eerste maanden tijd door te brengen met hun pasgeboren kind. Het zou natuurlijk nog beter zijn mochten vaders evenveel vaderschapsverlof krijgen als moeders moederschapsverlof krijgen. Daarover schreef ik al een pleidooi in het artikel ‘waarom vaders dringend meer vaderschapsverlof verdienen’. Maar als vaders ondanks hun beperkte vaderschapsverlof toch hun best willen doen om een gelijke start met de moeder te nemen, krijgen ze door een recente carrièreswitch niet eens de kans om dit te doen. Dit is zo onrechtvaardig, en nadelig voor de gelijke man-vrouwverhoudingen.

Waarom is het belangrijk dat de vader aanwezig is in de maanden na de geboorte?

Een man moet natuurlijk niet herstellen van de bevalling, maar het contact met zijn pasgeboren baby is cruciaal voor de ontwikkeling van hun hechtingsrelatie en voor de gelijke taakverdeling van de zorgtaken. Als papa’s minder vertrouwd zijn met het gedrag van hun kind en de zorgtaken die bij zo’n pasgeboren mensje komen kijken, valt al snel veel in het mandje van de moeder. Zij is het immers gewoon, zij kent de baby het best, en zij voelt zich zekerder in de interactie met de baby. Zo wordt de verzorging van het kind al snel een ‘vrouwentaak’, wat de kansen op een gelijke taakverdeling in het huishouden en de zorg, en een gelijke kans op arbeidshervatting in het gedrang brengt. Het lijkt immers meer voor de hand liggend dat de vrouw de zorg op zich neemt, en een stapje terugzet in haar carrière. Zij is namelijk volledig op de baby afgestemd.

Als vaders samen met hun partner de zorg voor de baby op zich nemen, is de kans op een evenwichtige taakverdeling veel groter. En als iemand de keuze maakt om een stapje terug te zetten op carrièrevlak, is de kans groter dat dit is omdat de persoon zich daar zelf goed bij voelt, en niet omdat dit nu eenmaal de meest ‘logische’ stap lijkt. Het is natuurlijk helemaal oké als de vader ervoor kiest om zich meer op het werk te focussen dan de moeder (net zoals dit omgekeerd oké is), maar dan moet het wel zijn omdat het koppel hier zelf voor kiest, en niet omdat ze door bepaalde regelgevingen hiertoe gedwongen worden.

Ik kan niet anders dan concluderen dat de overheid het niet belangrijk vindt dat mannen en vrouwen evenveel kans hebben om voor hun kind te zorgen in deze eerste maanden. Dit blijkt duidelijk uit de voorwaarden die gesteld worden aan deze verschillende groepen.

Wat zijn de voorwaarden om als kersverse mama voor je kind te mogen zorgen in de eerste levensmaanden

Er zijn er geen. Meer zelfs, je bent zelfs verplicht om een minimum aantal weken afwezig te blijven van je werk. Je moet van je 15 weken moederschapsverlof verplicht 9 weken na de bevalling thuis blijven. Veel vrouwen kiezen ervoor om 14 weken na de bevallingsdatum moederschapsverlof op te nemen, en 1 week (verplicht) voor de uitgerekende datum te stoppen met werken. Om even kort door de bocht te gaan: als pasbevallen moeder kan je erop rekenen dat je drie maanden de tijd hebt om te herstellen van je bevalling, de band met je kleintje op te bouwen, en de nodige zorgen toe te dienen.

Wat zijn de voorwaarden om als kersverse papa voor je kind te mogen zorgen in de eerste levensmaanden?

Voor je kind zorgen als papa gaat niet zomaar. Je hebt recht op 10 dagen (niet verplicht!) vaderschapsverlof, maar daar stoppen de rechten die voor iedere papa geldig zijn. Je kan voor het zorgen van je pasgeborene gebruik maken van ouderschapsverlof indien:

• je kind jonger is dan 12 jaar (logisch, en altijd het geval als je voor een baby wil zorgen).
• je in de openbare sector of het onderwijs werkt (daar zijn geen anciënniteitsvoorwaarden).
• je in de privésector werkt én je minstens 12 maanden bij de huidige werkgever in dienst bent geweest gedurende de laatste 15 maanden.

Als je tijdens het laatste jaar vrijwillig of onvrijwillig bent veranderd van werkgever in de privésector, of werkt met tijdelijke contracten, val je dus uit de boot. Tot zover de fantastische mogelijkheden om in een modern en ontwikkeld land als België voor je baby te mogen zorgen als vader. Kan er alstublieft iets gedaan worden aan deze onrechtvaardigheid?

Photo by Silvia Trigo from Pexels