Zelfs in de gezinnen waar man en vrouw op het eerste zicht gelijke taakverdelingen hebben, is de balans vaak zoek. Dit heeft alles te maken met de zogenaamde emotionele arbeid. Mannen mogen in moderne gezinnen dan wel even vaak koken, strijken, en de afwas doen, toch lijken er een aantal taken exclusief voor vrouwen gereserveerd. Die taken zijn relatief onzichtbaar, omdat ze te maken hebben met organisatie, het onderhoud van sociale contacten, en het algemeen gevoel van welbevinden in het gezin.
Emotionele arbeid
Dit is wat we onder andere verstaan onder emotionele arbeid:
- Er aan denken om geregeld je ouders/broers/zussen te bellen
- Denken aan mensen die kaartjes moeten krijgen
- Verjaardagen onthouden
- Cadeautjes aankopen voor familie en vrienden
- Bijhouden of bepaalde huisvoorraden moeten aangevuld worden
- Probleemsituaties in en rond het huis detecteren (een berging die overvol geraakt, een apparaat dat begint te haperen, de noodzaak aan een sticker ‘geen reclame’ op de brievenbus)
- Professionals contacteren en ermee afspreken (poetshulpen, techniekers, medisch personeel,…)
- Het organiseren van feestjes en etentjes
- Eraan denken om mensen iets te sturen voor een operatie/ziekenhuisopname
- Afspraken met Kind & Gezin noteren en ook effectief opdagen
- Herinneren dat het volgende week ‘sportdag’ is op school
- …
Verschillende studies en de emancipatiemonitor tonen aan dat vrouwen veel meer emotionele arbeid verrichten dan mannen. En zelfs als de uiteindelijke uitvoering van de taken fifty fifty is, blijkt de organisatie van de taken vooral bij vrouwen te liggen. Deze strip over de mental load van het huishouden, illustreert dit treffend.
Zo komt het ook dat vrouwen altijd maar lijken te ‘vragen’ aan mannen om van alles te doen, waarop de man dan repliceert met: “ja maar, ik doe hier minstens de helft!” Maar al het organiseren, herinneren, aanmanen tot, en herhaaldelijk verifiëren of iets gebeurd is, neemt enorm veel tijd en energie in beslag. En dat is uitputtend.
Sociale relaties onderhouden: een vrouwentaak?
Veel zaken hebben te maken met het onderhouden van sociale relaties. Bedanken voor cadeautjes, mensen uitnodigen, denken aan speciale data, simpelweg contact houden,… Ik merk zelf in mijn omgeving dat mannen hier beduidend minder aandacht aan besteden. Vriendschappen met mannelijke (hetero-) vrienden verwateren hierdoor veel sneller dan vriendschappen met vrouwen. Erg jammer vind ik dat. Maar vriendschappen zijn typische sociale contacten die alleen blijven bestaan als beide partijen er energie en tijd in blijven steken.
Ik vraag me af hoe het komt dat vrouwen hier zoveel meer aandacht aan lijken te besteden dan mannen. Is dit biologisch? Is dit aangeleerd? Feit is dat mensen van vrouwen verwachten dat ze meegaand, vriendelijk, en geëngageerd zijn. Iemand zei me: “hopelijk krijg je een meisje, die zijn beter in het onderhouden van warme contacten met hun ouders.” Maar is dat zo? Zijn meisjes daar werkelijk beter in? Ik geloof dat we jongens ook voor een stukje aanleren dat dit eerder van vrouwen wordt verwacht.
Dus ik pleit sterk voor een minder genderstereotiep opvoedingspatroon. En we mogen van onze mannelijke partners, collega’s, en vrienden ook wel een inspanning verwachten. Want heel vaak zie ik dat vrouwen het dan toch maar uit handen nemen. Volkomen begrijpelijk, maar zo wordt het probleem in stand gehouden. En eigenlijk is het ook een beetje infantiliserend. Alsof we mannen niet vertrouwen om zich emotioneel volwassen te gedragen.
Waarom nemen vrouwen alles op zich?
Maken we dus als vrouwen ook een fout door zoveel op onszelf te nemen? Ik betrap mezelf er op dat ik soms vraag: “heb je laatst nog naar je moeder gebeld?” En zelfs in de vraag zit iets seksistisch, alsof bellen naar je vader minder belangrijk zou zijn. “Want het zijn vrouwen die sociaal contact wensen en horen te onderhouden.”
Eigenlijk zou je niks moeten zeggen, en de zaken die jouw verantwoordelijkheid niet zijn op hun beloop laten. “Als zij hun familie of vrienden willen verwaarlozen, dan moeten ze maar zelf de gevolgen dragen.” Het probleem is echter dat vrouwen vaak vinden dat het gedrag van hun partner of van hun familielid ook op henzelf afstraalt. Als je partner zijn oma niet bedankt voor een verjaardagskaartje met centje, dan lijk je al snel ‘dat ondankbare koppel.’ Dus pushen we toch maar om dat ene telefoontje te plegen. Desnoods ten koste van de eigen band met de partner, want die vindt zulk gedrag niet helpend maar storend.
Je kunt het al raden: vrouwen die hun man hiermee te confronteren, lopen al snel het risico om als ‘zaag’ bestempeld te worden. Het eeuwige cliché: de man luistert niet en de vrouw zaagt. Ik herinner me uit het vak ‘relatie- en gezinsstudies’ dat een typisch patroon is dat de ene partner (in dit geval de vrouw) steeds meer gaat confronteren en ‘engagen‘, waarop de andere partner (in dit geval de man) zich steeds verder gaat distantiëren en ‘disengagen‘. Deze patronen versterken elkaar.
Hoe kunnen vrouwen stoppen met ‘zagen’, en mannen meer emotionele arbeid verrichten?
Het punt is: vrouwen willen helemaal niet ‘zagen’. Ik ken geen enkel vrouw die er gelukkig van wordt om haar man tot 4x toe te vragen om die doos terug te zetten waar hij hem vandaan gehaald heeft. En toch doen vrouwen dit. Omdat ze zelf ook in een aangename omgeving willen leven, en omdat het geen optie is om alles zelf maar te doen.
Een voorbeeld: toen ik in het begin van mijn studies op kot zat, deelde ik het huis met twee jongere mannelijke studenten. Niemand kuiste, en ik vertikte het om degene te zijn die dan maar alles op zich nam. Met als gevolg dat alles smerig werd. Dus op een punt moest ik toch ‘toegeven’, en maakte ik dan maar een schema waarop iedereen wekelijks zijn of haar naam kon noteren als het huis gekuist was. Dit is niet hetzelfde als de effectieve kuis doen, maar het was toch weer ik, de vrouw, die eraan moest denken om zo’n schema te maken. Want ofwel stoorde de toestand van het huis de jongens niet, ofwel kwamen ze er niet op om hier iets voor te bedenken. Is dit luiheid? Is dit nonchalance?
Lees ook: waarom mannen niet horen te ‘helpen’ in het huishouden
Ik geloof het niet volledig. Want ik ken genoeg mannen die niet lui zijn, en toch het overgrote deel van de emotionele arbeid aan hun vrouw overlaten. Omdat ze er gewoon niet wakker van liggen. Of omdat ze het als een natuurlijke taak voor hun vrouw zien. “Jij vindt dat toch leuk kerstkaarten schrijven? Jij kan dat zo goed!” Ja, maar het is niet meer leuk als je het altijd en allemaal moet doen.
Tijd om hiermee op een constructieve manier aan de slag te gaan! Vrouwen zijn vaak de manager van het gezin. De logistiek manager, de PR manager, de HR manager. Misschien moeten we dit zo gaan benoemen? En moeten we die taken meer zichtbaar maken? Want ik geloof echt in de goodwill van de moderne man. Deze blogpost zie ik daarom als een eerste stap. Ik wil graag dat vrouwen minder cognitieve ballast meeslepen, en relaties gelijkwaardiger worden. Als het probleem aangekaart wordt, en er uitgelegd wordt waarom dit zo belangrijk is, zijn we weer een stap dichter bij een oplossing. Want vroeger zagen mensen ook het probleem niet dat een vrouw het meeste huishoudelijke werk deed. “Vrouwen zijn daar nu eenmaal beter in,” werd er gedacht. Nu weten we dat dit niet zo is, en vinden we het (toch steeds vaker) vanzelfsprekend dat de man even vaak de vaatwas uitlaadt en de pampers ververst als de vrouw.
Oefening voor gelijke emotionele arbeid
Concreet daag ik alle vrouwen uit om eens voor één dag een oplijsting te maken van alle emotionele arbeid die je verricht. Dit kan je opdelen in bovenstaande categorieën, en vervolgens kan je dit bespreken met je partner. Ik weet het, ook dit initiatief en het organiseren van een gesprek hierrond kan je weer zien als emotionele arbeid. Maar dit kan er voor één keer nog wel bij. Vervolgens kunnen jullie samen bespreken waar dit beter kan verdeeld worden, en hoe je dit concreet gaat aanpakken. Wordt één iemand verantwoordelijk voor ‘verjaardagen’? En één iemand voor ‘voorraden’? En één iemand voor ‘kinderafspraken’? Of ga je er nog anders en creatiever mee om? Ik hoor graag alle ideeën in een reactie!
Opgepast, verval niet in een discussie over dat je evenveel taken uitvoert! Want dat kan prima het geval zijn terwijl je nog steeds een ongelijke emotionele arbeid hebt. Je partner kan gerust ook zijn emotionele arbeid voor een dag bijhouden, als die niet gelooft dat dit ongelijk verdeeld is. Misschien zie jij ook wel dingen over het hoofd?
Hoe dan ook, de onzichtbare ongelijkheid van emotionele arbeid is in mijn ogen alleen maar op te lossen door bewustwording, en constructieve communicatie. En laten we vooral de volgende generatie het goede voorbeeld geven!
Bron afbeelding: Unsplash